Derleyen : M. Can Tepebağ  
tepebag@yahoo.com

BORLAND DELPHI

InputBox(‘kutu başlık’,’metin kutusu başlık’,kutudaki varsayılan metin);
{ Ör : ad:= inputbox(‘isim bilgisi’,’adınız :’,’’) ; }
Showmessage (‘mesaj’);
Showmessagepos(‘mesaj’,x,y);
Application.messagebox(‘mesaj’,’başlık’,mb_dugmetipi);
{ dugmetipi :

Ör : x:=application.messagebox(....,..,...);
If x=idyes then .......;

Ör: x:=application.messagebox (‘Kapat?’,’Dikkat’,mb_yesno+mb_defbutton1+mb_iconquestion);
-veya-
x:=application.messagebox (‘Kapat?’,’Dikkat’,4+0+32);
if x=6 then close;
}

MessageDlg (‘mesaj’,mt_mesajtipi,[mb_butonlar], helpctx ilgili yardım dosya no);
{ mesajtip : mtwarning, mtinformation, mterror, mtconfirmation;
yes -> mrYes , no-> mrNo , Ok-> mrOk ,.......
Ör : x:=messagedlg(‘kapat?’,mtwarning,[mbyes,mbno],0); if x=mryes then ... }

MDI-SDI Formlar

Kullanım : iki form açılır. Ana form olmasına karar verilen formun formstyle özelliğinde “fsMDIForm” seçilir. Alt form olarak kullanılacak diğer pencerede ise “fsMDIChild” seçilir. Çalışma anında alt pencerenin kullanılabilmesi için sahip olduğu “unit” ana pencerenin “uses” kısmında tanımlanır.

Örnek :

Uses unit2;

var alt_pencere : tform2;

alt_pencere:=Tform2.create(application); // çalışma anında alt pencere oluşturur.

Alt_pencere.caption :=’alt pencere’ + inttostr(MDIChildCount); // alt penc. sayısınca numaralar.

Tile; // pencere içine döşer.

Cascade // pencere içinde basamaklar.

Tabstop

Eğer nesnenin çalışma sırasında <TAB> tuşuna basıldığında aktif olması istenmiyorsa bu değer “false” yapılmalıdır.

Taborder

<TAB> tuşuna basıldığında nesnenin kaçıncı sırada aktif olacağını belirler. ( 0,1,2,....);

Modified

Kontrol nesnesi üzerinde değişiklik olup olmadığını kontrol eder.

Ör : if edit1.modified then showmessage(‘girilen bilgi değişti.’);

Autoselect

Nesneye ulaşıldığında içindeki bilginin seçili olması isteniyorsa “true” olmalı.

Parent – ClassName

Bir panel ,groupbox gibi nesnelerin içine konulan nesnelerin parent’ı içine kondukları nesnedir. Örneğin bir panelin “visible “ özelliği “false” yapılırsa içindeki tüm nesneler de görünmez olur.

Parent özelliğiyle nesneye parent’ın font,color,ctl3D,showhint özellikleri aktarılabilir.

Classname nesnenin ait olduğu parent’ı bildirir.

Ör : showmessage(Edit1. Parent.Classname);

Owner

Projede kullanılan nesnelerin hangi elemana ait olduğunu bildirir. Form1’deki nesnelerin owner’ı form1, form1’in owner’ı ise TApplication’dır. Owner hafızadan silinirse altındaki elemanlarda silinir.

Ör : showmessage(Form1. Owner.Classname);

Selstart – SelLength – SelText

Kontrol nesnesindeki seçim işlemleri için kullanılırlar.

MaxLength – GetTextLength

Kontrol nesnesindeki nesne alabileceği max. uzuluğu atamak , girilen text’in uzunluğunu almak için kullalılırlar.

Font

{ Ör : edit1.font.style := [fsitalic,fsbold] ; // fontu ayarlar.

Edit1.font.style := Edit1.font.style + [fsitalic] // font stiline özellik ekler.

Edit1.font.style := Edit1.font.style -[fsunderline,fsstrikeout] // font stilinden özellik çıkarır. }

Tag

Delphi tarafından kolaylık amacıyla tanımlanmış değişkendir. Kullanılış yeri programcıya bağlıdır

Keypress

Sadece ,ASCII kodu olan herhangi bir tuşa basıldığında oluşur.

Keydown

Tüm klavye tuşlarından herhangi birine basıldığında oluşur. ASCII’de olmayan tuşları vk_ tuş ifadeleriyle tanınır. Shift ifadesiyle ctrl-alt-shift durumları öğrenilir.

Ör : if (key=65) and (shift=[ssshift]) then showmessage('shift+A') ;

Focused - SetFocus - CanFocus

Focused : true ise kontrol ilgili nesnededir.

SetFocus : Kontrolün istenen nesneye geçmesini sağlar.

CanFocus : true ise nesne “setfocus”a tabi tutulabilir.

Ör : If button1.focused then edit1.setfocus;

Clear – ClearSelection

“Clear” nesnenin tüm bilgi içeriğini siler. “ClearSelection” ise sadece seçili kısmı siler.

ScaleBy

Nesnenin boyutunu belirtilen oranlarda değiştirir.

Ör : Button1.scaleby(75,100);

SetBounds(sol,üst,genişlik,yükseklik )

Nesnenin konum ve boyutunu değiştirir.

Ör : Edit1.SetBounds(120,30,75,25);

CopyToClipboard – CutToClipboard – PasteToClipBoard

Seçili olan text üzerinde pano işlemlerini yapar.

Ör : Edit1.CopyToCliboard; Edit1.PasteFromClipboard;

BUTTON

Cancel

Bu özelliğin “true” yapılmasıyla <ESC> tuşuna basılması button1Click olayını oluşturur.

Default

Bu değerin “true” yapılmasıyla <ENTER> a basılarak düğme aktif edilebilir.

ModalResult

Eğer kullanıcının formdan sadece belirli şartlarda çıkması isteniyorsa forma modal özelliği verilir. Böylece form messgebox, inputbox gibi davranır. Formdaki düğmelerin “modalresult” özellikleri ise mrNone , mrCancel , MrYes ,.... şeklinde ayarlanır.

{ Ör : Form2.showmodal;

if form2.modalresult=mrCancel then form2.close;

if form2.modalResult= mrOK then showmesssage(‘Tebrikler’); }

LABEL

FocusControl – ShowAccelChar

Label’ın “showAccelChar” özelliği “true” ise etiket isminin önüne & işaretinin eklenmesiyle kısayol tuşunu aktif hale getirmiş oluruz. Fakat bu kısayol tuşunun hangi nesneyi aktif yapacağını “FocusControl” özelliğinde aktif olacak nesneyi seçerek yapabiliriz.

( Örnek görünüm : &Soyadı => Soyadı )

Transparent

Label’ın rengini değiştirebilmek için “transparent” özelliği false olmalıdır aksi halde renk olarak formun rengi esas alınır ,renk ataması yapılamaz.

MEMO

Align – Alignement

“Align” özelliği memo nesnesinin form içindeki yerini , alignement özelliği ise memo içindeki yazının memodaki konumunu ayarlamaya yarar.

Lines.Count

Memo içerisindeki satır sayısını vermektedir.

Lines.Strings [n]

Memo içindeki istenilen bir satırdaki bilgiyi almaya yarar. [0,1,2,....]

Lines.add(‘ Bilgi ’)

Memo içindeki son satıra bilgiyi ekler.

Lines.Insert ( n, ‘Bilgi’)

n. satıra bilgi girişini sağlar. O satıra bilgi girişi yapılırken diğer bilgiler aşağı kaydırılır.

Lines.Exchange ( n1 , n2 )

n1 ve n2. satırdaki bilgilerin yeri değiştirilir.

Lines.Move ( n1 , n2 )

n1. satırdaki bilgiyi n2. satıra taşır . Bu işlem sırasında satırlar kaydırılır.

Lines.IndexOf ( ‘ Bilgi’ )

Girilen bilginin kaçıncı satırda olduğunu bildirir.

Lines.Values [ ‘’ ] -?-

Lines.Assign ( )

Memo içerisine bir başka string yada memo içeriğini yüklemeye yarar.

{ Ör : Memo1.Lines.Assign ( Memo2.Lines) ; => memo1 = memo2 }

Lines.LoadFromFile (‘ Dosya adı’) - Lines.SaveToFile (‘ Dosya adı’)

Dosyadan yükleme / dosyaya kayıt yapar.

WordWrap

“True” ise satır sonuna gelince <ENTER> tuşuna basmadan bir alt satıra otomatik olarak geçer.  “False” ise  geçmez.

WantReturns

“False” ise Alt satıra <Ctrl+Enter > ile geçilir ,”true” ise <Enter> ile geçilir.

WantTabs

“True” ise memo içinde 8 karakter kayma yapar, “false” ise “tabordrer” sırasına göre diğer nesneye geçer.

CHECKBOX

Checked

Nesnenin işaretli olup olamadığını belirtir / işaretlenmesini sağlar.

{ Ör : If checkbox1.checked then checkbox2.chexked:= false; }

State

“checked” özelliğinden farklı olarak kararsızlık durumları için “grayed” özelliğini içerir.

{ Ör : If checkbox1.state=cbGrayed then label1.caption:=’Kararsız !’ }

AllowGrayed

“false” ise checkbox’a tıklandığında sadece onaylı/onaysız durumları gelir. “true” ise bu iki değere ilave olarak bir de kararsız durumu gelir.

RADIOGROUP

Normal groupbox’lardan farklı olarak içine eklenecek radiobutton’lar “Items” özelliğinden düzenlenebilr. RadioGroup’un içine “items” özelliğinden değil de dışarıdan da “radiobutton” eklenirse grup içinde aynı anda birden fazla seçim şekli oluşacaktır. Seçili öğeyi “ItemIndex” özelliğinden öğrenebiliriz /ayarlayabiliriz . “Columns” özelliğiyle sütunları düzenleyebiliriz.

LISTBOX

Bazı özelliler yönünden memo nesnesine benzer. Örneğin : items, itemindex, items.count, items.indexof(‘’), items.saveTofile(‘’), items.loadFromFile(‘’),items.count, items.insert( n, bilgi), items.exchange. items.move (n1, n2),.. gibi özellikleri memo nesnesinin strings, lines özelliklerinin kullanımına benzer.

Items[ ] – Items.strings[ ]

“items[]” ve “items.strings[]” özellikleri aynı fonksiyona sahiptir. Listbox’a bilgi girme/ okuma işlemleri için kullanılırlar . Memo’daki lines.strings[] özelliğine benzerler.

TopIndex

Bilgilerin sığmamasından dolayı kaydırma çubuğuyla seçeneklerin görünen kısmı değişebilir. “TopIndex” liste kutusunun en üstündeki satırın index numarasını verir.

Columns

Listbox nesnesinin kaç sütundan oluşacağını belirler.

Clear

Nesnenin içeriğini temizler.

Sorted

Listbox’taki seçenekleri alfabetik olarak sıralar.

MultiSelect – SelCount – Selected [ ]

“Multiselect” özeliği “true” ise birden fazla seçim yapılabilir. “SelCount” ise seçili durumdaki satır sayısını verir. “Selected[n]” index numarası n olan seçeneğin seçili olup olmadığını verir.

ExtendedSelect

Bu özellik “true” ise shift,ctrl tuşları yardımıyla da seçim yapılabilir. “False” ise seçim tek tek tıklamayla yapılır.

Style – ItemHeight

“style” özelliğinin standarttan farklı seçilmesiyle satır yüksekliğinin değiştirilmesi sağlanabilir.

Bu satır yüksekliği ise “ItemHeight” özelliğiyle sağlanır.

{ Ör : ListBox1.style:=LbOwnerDrawVariable ; ListBox1.Height:=20 ;}

COMBOBOX

“Listbox” liste yapısından farkı aşağı açılır menü şeklinde olmasıdır.

Style

...OwnerDraw... özelliğine sahip stillerden herhangi birisinin seçilmesi durumunda “ItemHeight” özelliğiyle aralıklar değiştirilebilir.

SCROLLBAR

Min – Max –Position

“Min” ve “max” scrollbar’ın hareket sınırlarının değer aralığını belirler. “Position” özelliğiyle ise belirlenen bu sınırlarda hareket sırasında ulaşılan noktanın değerini verir.

SetParams ( position , min , max)

“ScrollBar” ın position , min ve max özelliklerini tek bir prosedürle düzenler.

OnScroll

“OnChange” olayı yalnız kaydırma sırasında oluşur. “OnScroll” olayının farkı ise ekstradan kaydırma işlemi sonrası yapılan işlem hakkında bilgi verir. (pageDown tuşuna basılması, çubuğun sona dayanması,vs..).

MAINMENU-POPUPMENU

Break

“Break” özelliği verilen menü nesnesinden itibaren menü çubuğu / şıkları parçalı görünür.

BITBTN

ModalResult

{ Ör : “kind” özelliğini “no” olarak belirlemiş olduğumuz bir bitbtn’u <ESC> tuşu ile ilişkilendirmek istersek “modalresult” özelliğinden “mrNo” yu seçeriz.}

NumGlyphs

Varsayılan değeri 1’dir. 1 ile 4 arası değerler aktarılır. Resim sırasıyla düğmenin normal/ kullanılmayan/ basılı/ basılı tutuluş anlarını içermektedir.

SPEEDBUTTON

GroupIndex

Belirli bir grup düğme arasından aynı anda sadece birinin basıl kalması isteniyorsa , bu düğmelerin “groupIndex” numaraları aynı yapılır.

AllowAllUp

“GroupIndex” numaraları farklı olan tekil çalışan düğmelerin basıldığı zaman basılı kalması için bu özellikleri “true” yapılmalıdır.

Down

Nesnenin basık olma durumunu belirtir , ayarlamaya yarar.

MASKEDIT

EditMask

Text – EditText -SelText

“Text” maskenin girilen karakterlerini verir. “edittext” maskenin tamamını verir. “seltext” maskenin seçili kısmını verir.

{ Ör : sadece “Mehmet Can” şeklinde bir metin için yazılacak mask: >l<lllll\ >l<ll şeklindedir.

Boşluk karakteri olarak * seçilmiş olsun. Bu durumda maskedit kutusu :

Bu kutuya şu şekilde giriş yapılmış olsun :

Burada renkli kısım(hm** *) seçilmiş/işaretlemiş kısmı göstermektedir. Buna göre :

Maskedit1.Text : Mehm

Maskedit1.EditText : Mehm** ***

MaskEdit1.SelText : hm** * }

MaxLength

Eğer “EditMask” ile bir format atanmışsa bu özelliğe değer atayamayız. Formatta belirlenen karakter sayısı otomatik olarak atanır. Ancak “editmask” özelliği boşsa değer atayabiliriz.

IsMasked

Nesnenin “editmask” özelliğinde bir maske formatı olup olmadığını bildirir.

STRINGGRID

FixedCols –FixedRows – ColCount –RowCount

Sabit , toplam sütun ve satırların sayılarını belirlerler.

Cells [ sutun ,satir]

Tabloya bilgi girişi ve tablodan bilgi okuma için kullanılır. Sol-üst köşe [0,0] noktasıdır.

Col – Row

Aktif /mouse ile son tıklanan hücrenin sütun –satır numarasını verir.

DefaultRowHeight- DefaultColWidth – RowHeights [n] – ColWidths [n]

Tüm satırların/sütunların ya da n. satırın/ sütunun boyutunu değiştirir.

Rows[ ] – Cols[ ]

Listbox’ın items özelliğine ya da memo’nun lines özeliğine uygulanan benzer metotlar kullanılabilir. Ayrıca “SaveToFile” ve “LoadFromFile” metotları da uygulanabilir. Bu yöntemlerle herhangi bir satır veya sütuna tek bir kod parçasıyla değerler atanabilir.

{ Ör : StringGrid1.Rows[2].Add(‘can’); // 2. Sıranın ilk hücresine ‘can’ yazar.

StringGrid1.Cols[4]:=ComboBox1.Items; // 4. Sütunun hücrelerine comboBox1’in içeriğini atar}

Options

Çizilecek çizgilerin yeri , kullanıcıya satır/sütun yüksekliğini değiştirme imkanı verme, hücre taşınması, hücreye bilgi giriş izni, <TAB> kullanımı, seçim şekli, güncelleme görünümü gibi birçok özellik buradan ayarlanır. Örneğin “GoEditing” özelliğinin “True” olması şartıyla kullanıcı hücreye bilgi girebilir.

TopRow – LeftCol

Kaydırma çubuğundaki kaydırmalardan dolayı en üstte/solda gözüken hücre değişebilir. Bu iki özellikle sol taraftaki /üst köşedeki hücreyi tanıyabiliriz.

OnSetEditText

Bir hücreye bilgi girişi olduğunda girilen her karakterde “OnSetEditText” olayı oluşur. Hücrenin içeriği anında “value” değişkenine atanır.

OnGetEditText

Hücre aktif yapıldığı anda içindeki değer “value” değişkenine atanır. Fakat hücre tekrar aktif yapılmadıkça içindeki değişiklikler “value” değişkenine atanmaz.

OnGetEditMask

Bilgi girişine izin verilen hücrelere (goEditing=True) bilgi girişi “value” değişkenine aktarılan maske ile sınırlandırılır.

{ Ör: procedure StringGrid1GetEditMask(..);

if Acol=2 then Value := ‘99/99/0000’ ; //tarih maskesi uygulandı. }

MouseToCell ( X,Y,ACol, ARow )

Mouse ile grid üzerinde hareket ederken mouse’un StringGrid’e göre X,Y koordinatlarını (grid’in sol üst köşesi 0,0 noktasıdır.) , üzerinde bulunduğu sütun,satır bilgilerini aktarır.

{ Ör : Procedure StringGrid1MouseMove (.........);

var ACol, ARow : integer; // değişkenleri kendimiz tanımlamamız gerek.

begin stringgrid1.mouseToCell(x,y,Acol,Arow); .....; end; }

OnDrawCell – canvas.StretchDraw – TbitMap

Bu bölümde stringGrid’e resim ekleme olayı örnek üzerinde gösterilecektir :

{ Ör : Aşağıdaki grid’e tıklandığında belirtilecek bir şarta göre grid’e resim ekler. Kodlar sadece anlatım düşünüldüğünden dolayı tam olarak verilmemiştir.

Private resim1 : TbitMap; // resmin türü tanımlandı.

procedure formcreate;

resim1 : = Tbitmap.create;

resim1.loadfromFile(‘c:\windows\kabarcıklar.bmp’); //değişkene dosya yüklendi.

procedure stringGrid1Click;

if stringgrid1 .tag =n then stringgrid1.tag:=....... //resmi değiştirecek şart belirlendi

procedure stringgrid1drawcell;

if stringgrid1.tag = m then // stringgrid1.tag özelliği istenen şarta geldiğinde

if (Acol=k) and (Arow=p) then //belirtilen sütun-satıra

stringgrid1.canvas.stretchdraw(rect,resim1); //resim aktarılıyor. }

IMAGE

{ Ör : uses Clipbrd; // pano kullanımını aktif hale getirir.

image1.picture.loadfromfile(‘c:\...’); // dosyadan resim yükler.

image1.picture.assign(clipboard() ); // panodan resim yükler.

image1.picture:=nil; // aktarılan resim silinir.

CHECKLISTBOX

Checked [ n ] – Selected [ n ]

“Checked” n. indexe sahip olan item’in işaretlilik durumunu belirtir. “Selected” özelliği ise n. indexin seçili olup olmadığını belirtir. Seçili bir index işaretli olmayabilir.

IntegralHeight

Bir seçeneğin bir kısmının görünür bir kısmının görünmez olma durumunu önler yalnız “style” özelliği “lbOwnerDrawVariable” olursa etkisiz olacaktır.

SPLITTER

{ Ör : İki memo nesnesinin splitter ile ayarlanması .

memo1’in “align” özelliğini “alLeft” ayarlayalım. Memo2’yi ise memo1’in sağına koyup “align” özelliğini “alClient” ayarlayalım. “Splitter” nesnesini ise memo1’in üzerine bırakalım. }

STATICTEXT

Bu nesnenin “Label” nesnesinden en önemli farkı “windows handle” özelliğinin bulunmasından dolayı “windows api” uygulamalarında parametre olarak kullanılabilmesidir.

FocusControl

“Caption” kısmında kullanılacak & işaretiyle kısayol tuşu atanır. Bu kısayol tuşuna basıldığında (Alt + ....) hangi nesnenin aktif olacağını ise “focusKontrol” den belirleriz.

FileListBox, DirectoryListBox, FilterComboBox, DriveComboBox nesnelerinin formda birbirleriyle etkileşimli olarak çalışmaları için bazı özelliklerinde birbirlerini belirtmeleri gerekir. Bağlantı kurabilecekleri nesneler ve bağlanacakları özellikler tabloda verilmiştir

PAGECONTROL

ActivePage

Aktif tabın öğrenilmesi/değiştirilmesi için kullanılır.

TabPosition

Tab düğmelerinin yerini belirler. (alt,üst,..)

MultiLine

Tabların ekrana sığmaması durumunda “false” ise kaydırma çubuklarıyla belirtilmesini ya da “true” ise bir alt satırda görünmesini sağlar.

TABCONTROL

“Pagecontrol”den farkı bütün tabların aynı nesneleri kullanmasıdır. “PageControl”de ise her tab farklı nesneleri kullanabilir.

IMAGELIST

{ Birçok resmin yüklenmesini sağlar. Örneğin bir “toolbar” ekleyip toolbar nesnesine “new button” menüsüyle düğmeler eklediğimizde bu düğmelere seri olarak resimler atayabiliriz. Bunun için yapılması gereken öncelikle “imagelist”in “add” menüsünden resimlerin “imagelist”e atanması ve “toolbar”ın “images” özelliğinde tanımlanmasıdır. }

RICHEDIT

“memo”dan farkı kendi içinde farklı font özelliklerinin aynı anda kullanılabilmesi, *.rtf formatında kayıt yapılabilmesidir.

SelAttributes.Style

Seçili kısmın özelliklerini ayarlar. (kalın,italik,..)

Paragraph.Numbering

Paragrafa madde imi verilmesini sağlar.

Paragraph.LeftIndent – Paragraph.RightIndent- Paragraph.Alignement

Paragrafta satırların başlangıç / bitiş yerlerini ayarlar. Paragrafların istenen hizaya getirir.

PageRect

Sayfa yapısı(sol-sağ-üst-alt) ayarlanır.

{ Ör : Var m : TRect ;

m.left := 2; m.right:=1; m.top:=4; m.bottom:=4;

richEdit1.pagerect:=m; }

TRACKBAR

Orientation

Yatay ya da dikey görünüm sağlar.

Min –Max – Position

“min” ve ”max” değişim aralıklarını “position ” ise o andaki konumu verir.

PageSize – LineSize

“pageSize” :PgUp, PgDown veya mouse ile herhangi bir bölgedeki tıklamada “position” değerinin artış miktarını belirler. “LineSize” ise ok tuşlarıyla olacak değişimi belirler.

SelStart – SelEnd

“TrackBar” üzerinde oluşturulacak seçili alanın başlangıç/bitiş yerini belirler.

UPDOWN

Associate

Nesnenin kontrol edeceği elemanı belirler.

Thousand

Her 3 basamakta sayıların arasına binlik ayıracı (nokta) konulmasını sağlar.

HOTKEY

HotKey

Nesnelerin “ShortCut” özelliklerinden değer alabilen/aktarabilen özelliktir.

{ Ör : Farklı Kaydet1.ShortCut := HotKey1.Hotkey ; }

ANIMATE

Play ( n1, n2, n )

n1 ile n2. frameler arasındaki frameleri n kez oynatır.

FrameCount

Toplam frame sayısını verir.

Seek ( n )

n. çerçeveye ulaşır.

TREEVIEW

Items. Add ( dugum , ‘st’ )

Yeni başlıklar ekler .Eğer ‘dugum’ parametresi “Nil” ise en sona , “TreeView1.Selected” ise seçili elemandan hemen sonraya ekler.

Items. Insert ( dugum , ‘st’ )

Ara bölümlere ekleme yapar.

Items.AddFirst ( dugum , ‘st’ )

En başa ekleme yapar.

Items.AddChild ( dugum , ‘st’ )

Dalın en sonuna ekleme yapar.

Items.AddChildFirst ( dugum , ‘st’ )

Dalın en başına ekleme yapar.

Items.Delete ( dugum )

Başlık ya da alt elemanı siler.

Indent

Ana başlıklar ve alt dallar arası mesafeyi belirler.

FullExpand – FullCollapse

Kapalı durumdaki tüm başlıkları açar / kapatır.

HEADERCONTROL

    “Sections” özeliğindeki (...)  düğmesine tıklandığında gelen diyalog kutusunda “add” düğmesiyle başlıklar ekleyebiliriz. Bu başlıkların adı(text) ,adının yazılış yeri(alignement) gibi özellikleri açılan diyalog kutusunda eklediğimiz alanları seçerek “object inspector” penceresinden düzenleyebiliriz. Bu ekleme ve özellikler komutlarla da yapılabilir .

{  Ör : HeaderControl1.Sections.Add;

           HeaderControl1.Sections.Items[3].Text:=’Yeni Başlık’ ;

           HeaderControl1.Sections.Items[3].Alignement:=taCenter;            }

OnSectionTrack

     “State” parametresi ile bölüm ayıraçlarının durumu öğrenilir.  “tsTrackBegin” mouse bölüm başlıkları ayıracı üzerindeyken, “tsTrackMove” çizgi sürüklenirken, “tsTrackEnd” sürükleme işlemi sona erdiğinde oluşur.  “Width”  parametresiyle ise an ve an tıklanan başlığın genişliği öğrenilir.

{  Ör :  Aşağıdaki kod başlık çubuğuyla beraber listview’in de genişliğini değiştirmektedir.

         Procedure HeaderControl1SectionTrack (headercontrol, section,width,state);

            headercontrol1.sections[section.index] .width:=Width;

            listview1.width:= headercontrol1.sections.items[0].width;               }

STATUSBAR

Panels

  “HeaderControl”deki “sections” özelliğine benzer. Ekleme , isimlendirme,genişlik gibi özelikleri benzer şekilde ayarlanabilir.

{  Ör :     statusbar1.Panels.add;   //  en sona yeni bir panel ekler.

   statusbar1.Panels.items[statusbar1.panels.count-1].text:='x' ;  //eklenen panele ‘x’ yazar.}

TOOLBAR

Üzerindeyken sağ tuşla “new button” komutuyla düğmeler eklenir. Düğmelere resim atama olayı ise “images” özelliğinin bir “imagelist” nesnesine atanmasıyla yapılır.  Düğmelerin basılı kalma, ayıraç olma gibi özelikleri ise düğmelerin seçilip “style”  özeliklerinin değiştirilmesiyle sağlanır.

Oluşturulan düğmelerin birinden sonraki düğmelerin bir alt satırda gösterilmesi isteniyorsa o düğmenin “wrap” özelliği “true” yapılır.

COOLBAR

Düğme ve kontrollerin , toolbarların form üzerinde yer değiştirebilmesini sağlar. “Bands” özelliği ile nesne üzerinde bantlar oluşturulur. Toolbar, panel ,edit gibi nesnelerin yerleştirilmesiyle bantlar otomatik olarak oluşturulur.

PAINTBOX

Bu kontrol üzerinde çizim yapılmasını sağlar. Çizimlerde “canvas” kullanılır. Kontrol üzerindekileri silmek için “ReFresh” metodu uygulanır.

{ Ör : Aşağıdaki program mouse ile paintbox nesnesi üzerinde çizim yapmaktadır .

    Var   durum:Boolean;

procedure TForm1.PaintBox1MouseDown(Sender; Button; Shift; X, Y);

if button=mbLeft then begin  durum:=true;      //   sadece sol tuşla çizilsin.

  paintbox1.Canvas.MoveTo(x,y);              //   ilk tıklanan nokta burasıdır.

procedure TForm1.PaintBox1MouseMove(Sender; Shift; X,Y);

  if ciz then paintbox1.canvas.LineTo(x,y);   // durum ,true oldukça çiz.

procedure TForm1.PaintBox1MouseUp(Sender; Button; Shift; X, Y);

  durum:=false;            //  tuşa basılma sona erince çizim bitsin.                     }

MEDIAPLAYER

DeviceType

Açılacak olan cihazı belirler. Eğer dosyanın uzantısına göre mediaplayer’ın kendinin belirlemesi isteniyorsa “dtAutoSelect”  yapılmalıdır.

FileName

  Çalıştırılacak olan dosyayı belirler.

VisibleButtons – EnabledButttons – AutoEnabled

  Görünür / kullanılabilir düğmeleri belirlerler. “AutuEnabled” özelliğinin “true” olması düğmelerin erişilebilirlik özeliğini Delphi’nin kontrol etmesini sağlar. Örneğin bir parça çalarken play tuşunun kullanılır olması mantıksızdır.

Open – AutoOpen – Close

  Dosyanın çalışabilmesi için “open” durumunda olması gerekir. Bu ise manuel (open) ya da otomatik (AutoOpen) şeklinde yapılır. “Close” ise o dosyayı kapatır.

Display – DisplayRect

   “Display”  özelliği görüntünün oynatılacağı yeri , “DisplayRect” ise görüntünün oynatılacağı yerin koordinatlarını gösterir.

{ Ör : MediaPlayer1.Display := Panel1 ;     

          MediaPlayer1. DisplayRect:= Rect (0,0,Panel1.Width, Panel1.Height) ;      }

Mode

  Cihazın çalışma durumu hakkındaki bilgiyi alır.( mpPlaying,mPaused, mpStopped , mpOpen, mpSeeking (sardırılıyor), mpNotReady, mpRecording)

TimeFormat

   Zaman formatını belirler. (tfMilliseconds, tfHMS, tfMSH,tfFrames,......)

StartPos – EndPos – Position - Length

    Parçanın başlangıç/ bitiş / o anda oynatılan  yeri / uzunluğu  belirlenir, öğrenilir.

Tracks – TrackLength [] – TrackPosition[] - Capabilities

Track(iz) sayısı “tracks” ile , iz üzerindeki uzunluğu “trackLength[]” ile başlangıç yeri “trackPosition[]” ile öğrenilir. “Capabilities” ise mpCanStep , mpCanEject , mpCanPlay, mpCanRecord, mpUsesWindow  özelliklerinin desteklenip/ desteklenmediğini belirtir.

Notify – notifyValue – OnNotify

  Verilen komutun yerine getirilip/getirilmediğini anlamak için kullanılır.

OPENDIALOG- SAVEDIALOG-OPENPICTUREDIALOG-SAVEPICTUREDIALOG

Execute

  Aç diyalog kutusunun ekrana gelmesini sağlar.

Title

   Aç kutusunun başlığını ayarlar.

FileName

   Seçili olan dosyanın adını belirlemeye / öğrenmeye yarar.

Filter – FilterIndex

   Belirli dosya türlerinin listelenmesi “filter” özelliğiyle sağlanır. “FilterIndex” özelliği ise filtre seçeneklerinden belirleneni varsayılan yapar.

{   Ör :   opendialog1.filter:='Tüm|*.*|Word|*.doc|'+

                                              'Excel|*.xls|Text|*.txt|'   ;           }

DefaultExt

   Dosyanın uzantısının belirtilmediği durumlarda kabul edilecek uzantıyı belirler.

InitialDir

   Aç kutusu geldiği anda gösterilecek dizini belirler.

Options

   “Options”a ait bazı özelliklerin “true” değerine göre oluşturacakları durum aşağıda verilmiştir.

{   Ör :   Bazı örnek kullanımlar  :

          If FileExists(OpenDialog1.FileName) then

            RichEdit1.Lines.LoadFromFile(OpenDialog1.FileName);

          RichEdit1.Lines.SaveToFile(SaveDialog1.FileName);

          Image1.Stretch      := True;

          Image1.Picture.LoadFromFile(OpenpictureDialog1.FileName);

FONTDIALOG

Device

Options

OnApply

    “Apply” düğmesinin diyalog kutusunda görünmesini ve işlemesini sağlar .

COLORDIALOG

Options

{    Ör :  If ColorDialog1.Execute then Form1.Color := ColorDialog1.Color  ;      }

PRINTDIALOG

  Programda printer nesnesi kullanılacaksa “Uses Printers”  ifadesi kullanılmalıdır .

Copies

    Belgenin basılacağı kopya sayısını belirler.

MinPage – MaxPage

   Kullanıcının seçebileceği yazdırma sayfası aralığını belirler. Bu aralık dışında değer girilemez.

PrintRange

Options

{ Ör :  Yazıcıya text dosyası gönderen bir program parçası .

      uses printers ; 

      var  Metin : TextFile ;

         If  PrinterDialog1.Execute then begin

           AssignPrn(Metin);  // text dosya yazıcıya yönlendirildi-yazıcı kullanıma hazır hale getirildi.  

           ReWrite(Metin);     //yazıcı aktif hale getirildi.

           For i:=0 to RichEdit1.lines.count-1 do

               Writeln(Metin,RichEdit1.Lines[i]);    //satırlar yazıcıya gönderildi.

           CloseFile (Metin);     end;      //yazıcıya yönlendirilen dosya kapatıldı.

FINDDIALOG - REPLACEDIALOG

FindText

    “Aranan” alanına yazılarak aranacak bilgi öğrenilir.

Options

Position

  Diyalog  kutusunun form üzerindeki konumunu belirler.

 { Ör :  FindDialog1.Position := Point (0,0)  ;      }

CloseDialog

   Diyalog kutusunu kapatır.

ReplaceText

     ReplaceDialog kutusuna ait bir özellik olup değiştirilmesi istenen bilgiyi belirtir.

{ istenirse “pos” fonksiyonu ile kelime bulunabilir.}

GAUGE

Kind

   Kontrolün gösterge biçimini belirler.

MinValue – MaxValue

   Kontrolün göstereceği alt-üst limitleri belirlerler.

Progress

    Kontrolün göstereceği değer “minvalue”-“maxvalue”  arasındaki  % olarak belirlenir / öğrenilir.

COLORGRID

    Fare ile sağ ve sol tıklamalar sonucu arka ve ön plan renklerini değiştirir.

ForegroundColor – BackgroundColor – ForegroundIndex – BackgroundIndex

    “ForegroundColor” ve “BackgroundColor” özellikleri renkleri “ForegroundIndex” ve “BackgroundIndex” ise renklerin index numaralarını vermektedir.

{ Ör : Edit1.Font.Color :=  ColorGrid1. BackgroundColor ;

          ColorGrid1.ForegroundIndex := 15 ;                }

ForegroundEnabled – BackgroundEnabled

    Kullanıcının renk seçimini engeller / mümkün kılar.

GridOrdering

    Renk paletinin yerleşimini belirler.

DIRECTORYOUTLINE

Option

OoDrawTreeRoot: Dizin yolunda ana dizinin de yer almasını sağlar.

OoDrawFocusRect : Seçili dizin etrafı noktalarla çevrili olarak görünür

OoStretchBitmaps : Pictureclosed-pictureleaf-pictureopen özellikleriyle resimleri boyutlandırır.

TextCase

tcAsls      : Dizin isimlerinin orijinal hal korunur. (büyük/küçük harf)

tcLowerCase : Dizin isimlerinin tamamını küçük harf gösterir.

tcUpperCase : Dizin isimlerinin tamamını büyük harf gösterir.

PictureClosed – PictureLeaf – PictureOpen

    Dizinlerin açık-kapalı durumlarındaki görünüm şekillerini ayarlar.

GetItem(X,Y)

    X,Y koordinatındaki elemanın indexini verir.

OnExpand – OnChange – OnCollapse

    Bir dizinin alt dizinleri açıldığında , seçildiğinde, kapatıldığında oluşur. Seçilen dizin “index” parametresiyle öğrenilir.

CALENDAR

Day – Month – Year – StartofWeek

   Sistem tarihindeki gün, ay ,yıl ,takvimdeki hafta günleri sıralaması öğrenilir / belirlenir.

PrevYear – NextYear – PrevMonth – NextMonth

   Yıl ve ay özelliklerinin artırılmasını / azaltılmasını sağlarlar.

CHARTFX

NValues – NSeries

    “Nvalues” ile yatay eksende gösterilecek değerler belirlenir. “Nseries” değeri ise yatay eksen ayrı bilgi gruplarından oluşuyorsa bu gruplara erişim sağlar.

OpenDataEx( tip, seri , value ) – ThisSerie – CloseData( seri )

    “OpenDataEx( )” ile “chartfx” kontrolü kullanılmadan önce özellikleri belirtilmektedir.

    “ThisSerie”  komutuyla hangi seriye bilgi girileceği belirtilmektedir.

    “CloseData( )” ile bilgi aktarma işinin bittiği belirtilmektedir.

{ Ör  :  ChartFx1.OpenDataEx(1,2,4);

      ChartFx1.ThisSerie:=0;

      ChartFx1.Value[0]:=100; 

ChartFx1.Value[1]:=250; 

      ChartFx1.CloseData(0);

      ChartFx1.ThisSerie:=1;

      ChartFx1.Value[0]:=30;  ChartFx1.Value[1]:=70; 

      ChartFx1.CloseData(1);

F1BOOK

AutoRecalc

    Hücrelerdeki değişikliğe bağlı olarak sonucun anında ya nsıtılmasını sağlar.

NumSheets

    Çalışma sayfasındaki “sheet”  sayısını belirler.

SelStartCol – SelEndCol  /  SelStartRow – SelEndRow

    Seçme işleminin başlayacağı/biteceği  satırları/sütunları belirler.

Selection

    Seçilen hücre veya hücreleri belirler.

ShowZeroValues

    İşlem sonucu sıfır olduğunda hücrede boşluk mu sıfır mı gösterileceğini belirler.

DLL

Oluşturma :

File -> New ->Dll komutuyla açılan sayfada yazılır. “Compile” komutuyla derlenir.

{  Ör :     Library .....;  .......;

     Function   X ( a, b : integer) : real ;

     begin    x:=(a+b) /2 ;   end;

     Exports  X ;  

      // derle ve kaydet .                      }

Çalıştırma  :

{ Ör :      Unit ......;  .......;

    Function   X ( a, b : integer) : real ;   External  ‘deneme.dll ‘ ;

    Proc. Button1Click(...);

      Begin    edit1.text:=inttostr(X(3,2));   end  ;          }

DRAG-DROP

  Bir nesnenin drag-drop(sürükle-bırak) tekniği kullanılırken “DragDrop” ve “DragOver” özelikleri gerçekleşir.Bir nesnenin sürüklenerek diğer nesne üzerine getirilmesi sırasında “DragOver” özelliği oluşur. “DragDrop” ise getirilen nesnenin bırakılmasıyla oluşur.

 { Örneğin listbox1’deki bir bilgiyi sürükleyerek listbox2’ye eklemek için listbox2’nin dragover ve dragdrop özelliklerine bakılır. Fakat sürükleme işleminin olabilmesi için listbox1’in dragmode özelliği dmAutomatic olmalıdır. Eğer “dragmode” özelliği “dmManual” olursa “begindrag()”, “enddrag()” metodlarına gerek duyulur.

   Procedure listbox2dragover(,source,accept,);

     If source = listbox1 then accept := true ;

Source sürüklenerek getirilen nesnenin kaynağını, accept ise nesnenin kabul edilip edilmeyeceğini belirtir.

   Procedure listbox2DragDrop(,source,);

          Listbox2.items.add (listbox1.Items[listbox1.itemindex] ) ;        }

CLIPBOARD

  “Clipboard” özelliğini kullanabilmek için “uses” kımına “clipbrd” adlı unit’i eklemek gerekir. Clipboard ile resim ve yazılarda yapılacak işlemlerde kullanım farklıdır.

{  Ör : Clipboard.Assign(image1.picture) ;    // panoya resim kopyalar.

           Image2.picture.Assign(clipboard) ;     // panodaki resmi image2 nesnesine aktarır.

           Clipboard. AsText :=Edit1.Text ;        // panoya edit1’in metnini  kopyalar.

            Edit1.Text:=Clipboard. AsText ;        // edit1’e panodaki yazıyı aktarır.      }        

WINAPI

SendMessage - PostMessage

    Herhangi bir kontrole mesaj gönderir. “SendMessage” fonksiyonu mesajı mesaj kuyruğunun sonuna “PostMesaj” ise başına gönderir. Delphi – windows arası iletişim kontrol veya pencerlerin windows tarafından tanınan “handle” numaralarıyla olmaktadır. Programların sınıf adlarını öğrenmek için program çalışırken WinSight programını çalıştırıp WinSight içinde programımızı bulur, sınıf adını buradan öğrenebiliriz.

{ Ör :  var  H : THandle ;

  H := FindWindow(Pchar(‘winamp v1.x’ ), nil ); // Winamp’a ait handle numarası alınıyor  .

   Sendmessage(H,WM_CLOSE,0,0); 

  Sendmessage(Edit1.Handle,WM_CHAR,50,0); //  Edit1’e 50 asci kodlu karakter yazdırılıyor.

 WinExec ( program adı , ekrana yerleşimi)

     Herhangi bir programı çalıştırmak için kullanılır.

{  Ör :  WinExec(‘c:\windows\calc.exe’ , 9 );  // windowsun hesap makinesini çalıştırır.

WinExec(‘c:\windows\command.com  /c  dos_komutu >c:\windows\desktop\sonuc.txt ‘ ,1);         //dos_komutu kısmına yazılan dos’a ait bir komutu çalıştırıp ekran çıktısını sonuc adlı dosyaya kaydeder .   }

ExitWindowsEx( )

    Windows’u yeniden başlatır. 

GetWindowsDirectory (yol , yol uzunluğu) - GetSystemDirectory (yol , yol uzunluğu)

    Windows / system dizinlerinin yolunu yol parametresine atar.

MATEMATİK-LOJİK-KARAKTER FONKSİYONLARI

DOSYA – DİZİN FONKSİYONLARI

GetDir (surucu , parametre)  -  GetCurrentDir

   Aktif  klasörü belirtir. Surucu kısmı 0 ise aktif sürücüdeki , 1 ise A sürücüsü ,2 ise B,...aktif dizini verir.

ChDir ( ) – MkDir ( ) – RmDir ( )

    Aktif dizini değiştirir , yeni dizin oluşturur , parametre olarak verilen dizini siler.

ForceDirectories

    Alt dizin oluşturur. “Uses FileCtrl” ifadesini gerektirir. Bir seferde birden çok alt dizini oluşturabilmesi yönüyle “MkDir” göre avantajlıdır.

IOResult

    Hata kontrolü yapar. Sorun yoksa sıfır değerini üretir.

DirectoryExists ( )    //  Uses FileCtrl  ;

    Belirtilen dizinin varlığını kontrol eder.

SelectDirectory (varsayılan_dizin, parametre , HelpCtx)

    parametre kısmına şu özellikler girilebilir : sdAllowCreate , sdPerformCreate , sdPrompt

FileAge( ) - FileDateToDateTime

    “FileAge” dosya yaratılış tarihini verir . Dosya yaratılış tarihini görmek için önce DOS formatlı tarih “FileDateToDateTime” fonksiyonuyla Delphi formatına dönüştürülür.

{ Ör : Edit1.Text:=DateToStr(FileDateToDateTime(FileAge( ‘c:\dene’ ) ) );  }        

FileGetAttr – FileSetAttr

   Dosya özniteliklerini bildirir / ayarlar .

RenameFile (eski_dosya_ad , yeni_dosya_ad )

   Dosya adını değiştirir.

FileExists ( dosya )

    Dosyanın diskte olup olmadığını kontrol eder.

FileSearch(aranılacak_dosya,Bakılacak_adres) , FindFirst(aranılacak_dizin, öznitelik, bulunanlar) , FindNext(bulunanlar) , FindClose(bulunanlar)

    Dosya aramada kullanılırlar.

“FindFirst”ün “FileSearch”ten farkı bir tek dosyanın değil şartlara uyan bir çok dosyanın bulunmasını sağlar.

“ FindFirst”te “öznitelik” bölümüne “faAnyFile,FaReadOnly, FaSystem,FaHidden,...” girilebilir. Eğer birden fazla özelik belirtilecekse aralarına “+” işareti konulur.Aranılacak dizinler birden fazlaysa “; “ ile ayrılarak girilir. “bulunanalar” bölümünden bulunan dosyanın adı,kapladığı alan, yaratılı tarihi,zaman bilgileri öğrenilebilir. Yalnız bu parametrenin önceden “var” bölümünde “TsearchRec” tipinde tanımlanması gerekir. “FindNext” şarta uyan sonraki dosyayı verir. “FindClose” ile arama sonlandırılır.

 { Ör : Edit1.Text := Bulunanlar.Name + IntToStr(Bulunanlar.Size);    }

DiskFree( ) – DiskSize( )

   Diskteki boş alanı ve diskin boyutunu verir. Parametre olarak disk numarası (1,2,..) verilir. Disk bulunamazsa –1 değeri döndürülür.

DeleteFile ( dosya )

   Belirtilen dosyayı  diskten siler eğer dosya bulunamazsa “false” değerini üretir.

ExtractFileExt( dosya )

    Dosyanın uzantısını değer olarak döndürür.

Derleyen : M.Can Tepebağ

tepebag@yahoo.com